Tekst: Rene Lipmann | Foto’s Rob Aarsen

Hans Christian Andersen schreef er over, Rob Aarsen legt de zeemeerminnen vast. Op een dromerige sprookjesachtige wijze. Zijn foto’s zijn kleurrijk en illustratief.

In 1991 ben je begonnen met fotograferen onder water. Wat betekent fotografie voor jou?

Ik zeg altijd: ik duik allang niet meer. Voor mij is fotografie de reden geworden om onder water te zijn. Geen plek op het droge komt in de buurt van de variatie aan levensvormen, kleuren en textuur van het onderwaterlandschap. De manier waarop het licht breekt, de schittering van het oppervlak, de zonnestralen die door het water schieten. Er is niks mooier dan onder water fotograferen. Niks moeilijker ook trouwens, maar dat is deel van de lol. Dus je kunt wel zeggen dat ik er vol voor ga.

OP 3 EN 4 FEBRUARI, OM 11:00 UUR, SPREEKT ROB OP DUIKVAKER OVER MERMAID FOTOGRAFIE ONDER WATER. TOT IN HOUTEN!

Je foto’s toonden altijd de schoonheid en kwetsbaarheid van koraalriffen. Vrij recent ben je een hele andere richting opgegaan. 

Modelfotografie onder water heeft altijd wel mijn aandacht gehad. Tot een paar jaar geleden kwam je het niet heel veel tegen. Op dit gebied zijn er slechts een paar echt goede fotografen naar wie ik keek, zoals Harry Fayt en Zena Holloway. Kort voor de coronatijd kwamen er een paar dingen bij elkaar. Eerst een fotoshoot-probeersel, samen met collega fotografen Ron Offermans en Marco Heesbeen. Daar zijn niet echt goede foto’s uit voortgekomen. Wel hadden we veel lol. Ik heb veel geleerd over de verschillen tussen normale onderwaterfotografie en modelfotografie onder water. Het zijn echt twee verschillende werelden. Daarna was er een ontmoeting met Marijke Pie, Mermaid Crystal, die het mermaiding in Nederland een boost gaf. We planden een keer een fotoshoot samen en ik ging mee naar het indoorduikcentrum TODI. Daar ontmoette ik weer andere meerminnen en zo kwam van het een het ander. In coronatijd, toen het duiken en reizen stillag, is de modelfotografie van zijspoor meer een hoofdspoor geworden. 

Hoe gaat een shoot met een zeemeermin in zijn werk? Welke afspraken maak je met een model?

Iedere fotoshoot begint met een concept. Je moet de foto’s die je met het model wil maken vooraf wel al voor een deel hebben uitgedacht. Zoals: wel of geen staart, kleding, soort licht, styling en rekwisieten die nodig zijn. Ik maak ook altijd een moodboard vooraf, zodat het model weet wat de bedoeling is en ze ook haar ideeën de vrije loop kan laten. Verder is het een kwestie van een zwembad vinden en agenda’s op elkaar leggen, dat is soms nog het moeilijkst. Als ik alleen fotografeer dan werk ik het liefste met 3 modellen, zodat ze elkaar kunnen afwisselen en een vrouwelijke assistent. Onderwaterfotograaf Marlène Terpstra helpt graag en ze maakt dan en passant zelf ook foto’s. Met de modellen spreek ik af wat we gaan doen en hoe ik de foto’s aanlever. Afspraken over het gebruik van de beelden leg ik in de regel ook vast in een contractje. 

Wie bepaalt het eindresultaat? Het model of de fotograaf?

Dat is het leuke van modelfotografie onder water: het is een samenwerking. Een anemoon of naaktslak zegt niks terug. Die zit daar gewoon. Een model heeft een grote inbreng in het eindresultaat door ideeën mee te nemen over concept en poses. Tijdens een shoot ben ik meer aan de oppervlakte om aanwijzingen te geven aan het model dan onder water. We maken steeds series van dezelfde pose en dan verbeteren we de foto’s van grof naar de fijne details, continue bijsturen tot je samen een perfect resultaat behaalt. 

Hoe ziet de set eruit? Waar maak je deze foto’s? Wat is je voorbereiding? 

Meestal fotografeer ik in een zwembad. Beschut, warm water waarin we kunnen staan vind ik wel de beste locatie voor modelfotografie. Ik heb een paar zwembaden waar ik kan werken. Zoals de duiktorens van BC Opleidingen in Enkhuizen en het dertig graden warme bad van Sub Ocean in Oud Vossemeer. Soms ga ik naar TODI maar dat is best fris en ook vaak erg druk. In het zwembad bouw ik een onder water studio op met achtergrond doek en flitsers rondom op lampstatieven. Al mijn flitsers zijn van Sea&Sea: twee maal YS-D3, twee stuks YS-D1 en een paar oude bakken die maar blijven gaan, de YS-350 Pro en YS-250 Pro. Ik vind ze supersnel en erg betrouwbaar. Ik fotografeer met een Nikon D810 in Nauticam behuizing, meestal met een Nikon 16-35 f4 groothoek zoom en soms met de Nikon 24-70 f2.8.

Hoe kom je aan de schitterende kostuums, rekwisieten en accessoires?

Dat is de inbreng van de modellen. Zeker de mermaids hebben kasten vol kleding, accessoires, top’s en rekwisieten die ze onder elkaar delen. Sommigen hebben een collectie staarten in nylon, neopreen of een erg kostbare siliconen en kunnen zich omtoveren in magische persona’s. Voor de foto van de warrior mermaid had Marijke het harnas en de kroon geregeld. Dan valt je mond wel even open als ze aan de waterkant verschijnt.  

Mijn dochter wil ook wel een keer zo prachtig op de foto. Komt iedereen voor een mermaid fotoshoot in aanmerking?

Zeker. Je moet uiteraard wel kunnen zwemmen en vrij zijn in het water. Wat de poses betreft geef ik aanwijzingen. Het belangrijkste en voor het model vaak moeilijkste is het gezicht ontspannen houden onder water met de ogen open. Ik heb ook een paar keer een zwangerschapshoot gedaan, ook heel bijzonder. 

Moet ik niet heel lang mijn adem kunnen inhouden? 

Nee. De foto’s maak ik allemaal net onder de oppervlakte, waar ik nog de reflectie zie in de waterspiegel. Ik volg altijd het ritme van het model. Zij bepaalt hoelang ze onder blijft. Meestal laten we ons samen zakken, ik maak dan drie of vier foto’s en dan komen we weer boven. Zelf gebruik ik ook geen perslucht tijdens de fotoshoot. Ten eerste is dat veel te zwaar als je een hele dag in het water ligt. Ten tweede zit het de communicatie met de modellen in de weg. Overigens hebben veel modellen wel een freedive brevet en kunnen ze hun adem lang inhouden. Om ze te kunnen bijbenen heb ik zelf in oktober ook de SSI Freediver Level 1 opleiding gedaan bij Freedive school Enker. 

Maak je deze sprookjesachtige foto’s alleen in het zwembad?

De meeste wel. Een enkele keer in TODI en in de zomer ga ik weleens naar buiten, zoals Duikcentrum De Beldert in Zoelen of Zeeland. In Zeeland kun je een buitenwatershoot mooi combineren met een strandshoot tijdens zonsondergang. 

Hoe is het om op een Mermaid Safari naar de Rode Zee te gaan met elf zeemeerminnen? 

Waanzinnig leuk. We hadden een hele fijne groep merfolk plus een goed schip, de Big Blue, met dito verzorging en we konden de hele dag aan de slag. Wel vermoeiend! Mijn duikbuddy en medefotograaf Daniel Scott en ik lagen ’s ochtends van half tien tot ’s middags vijf uur in het water. Ook de support duikers waren aan het eind van de dag gesloopt. Daar bovenop hebben we nog twee dagen een standshoot gedaan; om vijf uur in de ochtend bij zonsopkomst, en een nachtshoot. Thuis moest ik echt wel even bijkomen. Maar super blij met de foto’s! Ik denk dat iedereen met een gevarieerde portfolio naar huis is gegaan. Met als kers op de taart de dans van Jamine met een dolfijn die ons kwam begroeten. Voor wie het leuk vindt: in de week van 1 juni 2024 plannen we weer een safari. 

Hoe groot is de mermaid wereld? Is het een wereldwijde trend?

Het mermaiding is zeker in opkomst. Het is begonnen in Zuidoost-Azië met een aantal mermaid scholen en heeft zich via de VS verder over de wereld verspreid. In Nederland en België zijn levendige groepen en online communities. Het is een inclusieve gemeenschap die altijd blij is om nieuwe merpeople te verwelkomen. Met de Disneyfilm ‘De Kleine Zeemeermin’ en de Netflix documentaire ‘MerPeople’ zie je de belangstelling hier ook toenemen. 

Breng je tijdens je presentatie op Duikvaker een zeemeermin mee?

Ja! Marleen Schouten. Ze is toch al op de beurs aanwezig, want ze interesseert zich ook heel erg voor het leven in de zee. Ze staat bij Stichting ANEMOON op de stand. En soms wordt ze als Mermaid Shelley zelf even een bewoner van de zee.