Tekst: René Lipmann Foto’s Theo Knevel | René Lipmann

Spannend! Je eerste duikbril en een ademautomaat aanschaffen, maar weet je wat je aanschaft? Je wilt immers lang plezier hebben van je duikuitrusting. Duikspecialist Theo Knevel ontmaskert een aantal duikmateriaal mythes.

Je hebt een achtergrond als kikvorsman en commando binnen de Special Forces. Kun je daar iets meer over vertellen?

Het was geen verassing voor mijn ouders dat ik als jonge kerel mij bij het Korps mariniers aanmeldde om daar een amfibische carrière te beginnen. Ik was als kind altijd al gek op water. Bij defensie voelde ik mij dan ook onmiddellijk als een vis in het water. Door allerlei verschillende specialisaties zoals inderdaad Kikvorsman en de commando opleiding leer je met name veel over jezelf. Maar speciale operaties onder water en ook in de lucht, het militair vrijeval parachutespringen, maakte mij zeer bewust van de essentie van goede materialen en het onderhoud daarvan. Iets waar ik na mijn carrière bij de mariniers mijn werk van heb gemaakt.

Naar welke gebieden ben je uitgezonden, onder welke omstandigheden? Wat voor duikoperaties voerde je uit?

Exact zoals het motto van het kops mariniers zegt, “Qua Patet Orbis” Zo wijd de wereld strekt. De noordflanken van het NATO-grondgebied zijn daarbij wellicht de meest uitdagende gebieden geweest als we het hebben over het trainen van duikoperaties. Er zit natuurlijk altijd een veiligheidsaspect aan elke duik waar dan ook, maar op de pool maakt de tempratuur een simpel probleempje het al snel een hele expeditie. Zo had ik bijvoorbeeld eens een lekje in mijn droogpak tijdens een lange onder water infiltratie. Koud en nat eindigde ik op de kant met een 4 mans team waar we snel een sneeuwhol maakte zodat ik iets op kon warmen. Als kikvorsman verandert het duiken dus met name doordat je niet altijd kunt terugvallen op hulp van buitenaf. Als je met kleine teams remote ergens ver weg opereert kan je langere tijd enkel op je buddy terugvallen. Wat de omstandigheden ook zijn, als je samen met je buddy met je zuurstof duiktoestel op systeem gaat* dan ben je al een tijdje op pad, moe en extra gespannen. Dan ben je er jezelf erg van bewust dat je er samen alleen voor staat. Bij onvoorziene omstandigheden moet je zelfstandig en snel de juiste beslissing kunnen nemen anders wordt het, in het gunstigste geval, een nare dag. In minder koud water kunnen hele andere inzetmiddelen worden gebruikt waarbij andere procedures en opdrachten mogelijk worden. Daardoor werd ons team bijvoorbeeld voor een duikinzet vanuit de lucht per parachute of per kajak gedropt om op het openwater opgepikt te worden door een onderzeeër die ons kikkerteam dan later onder water, maar dichter bij het doel afgezette om de rest van de infiltratie ongezien, duikend op 100% zuurstof te doen. Ik weet dat jij (René Lipmann) eens in de unieke situatie bent geweest om een speciale foto hiervan te maken bij zo’ Exit & re-Entry’ oefening. 

*De procedure waarbij je op de kant je rebreather opwarmt en de CO2 uit je duiksysteem spoelt voordat je onderwater gaat.

Tijdens je tijd bij het Korps Mariniers werd je duikinstructeur en gevorderde freedive- instructeur. Wat wil je overbrengen aan nieuwe duikers?

Als jonge marinier werd ik uitgezonden naar Cambodja. Daar in Azië werd ik eigenlijk tijdens een verlof in de Andamanzee echt verliefd op het duiken. Zoiets had ik nog nooit gezien. Mijn geluk kon niet op toen ik daarna werd uitgezonden naar ‘de West’. Op Curaçao had ik na de inzet in Cambodja een ontspannen functie en ging bijna al mijn vrijetijd op aan sportduiken. Daar ben ik dan ook begonnen met lesgeven. Toen, net als nu nog steeds, wilde ik de onderwaterwereld delen en aan iedereen laten zien. Dat is ook wat ik wilde overbrengen met duiken, de natuur onder water. Dat leren duiken was dan enkel nog maar een noodzakelijk kwaad. Het ging om die zee met alles wat daarin leeft. Na de eeuwwisseling nam ik ontslag bij defensie en de afgelopen 20 jaar woonde ik op Bonaire en dook daar nog steeds alle dagen met name in en rondom het Caribisch gebied. Het engelengeduld wat je vaak ziet bij instructeurs had ik denk ik van af het begin al niet. Ik herinner me dat ik altijd al zelf graag lekker wilde duiken. Freediven is een heel ander verhaal. Dat leer ik iemand graag en met veel geduld. Best raar eigenlijk dat daar zo’n verschil in zit. Ik heb veel gezien en meegemaakt bij het sportduiken en sommigen van die dingen had ik liever niet meegemaakt of gezien. Ik gebruik de gelegenheid van lesgeven, maar ook dit interview, dan ook graag om mensen bewust te maken van de risico’s die voort kunnen komen uit onoplettendheid en of routine. Wat fout kan gaan, gaat ook een keer fout. Wees je daar altijd van bewust.

Een duik met een tank op je of op één ademteug de diepte in? Wat beoefen je bij voorkeur? 

Leuke vraag. Als ik tank(s) bij me heb dan gaat het om de tijd die ik samen ben met alles wat er in de zee leeft. Ik geniet dan van de vissen, planten of koraal. Als ik daarentegen onder water mijn adem inhoud, dat gaat het eigenlijk enkel om mezelf. Niet zelden heb ik zelfs mijn ogen dicht en ben dan helemaal in mezelf gekeerd. Direct nadat ik begin met vrijduiken kom ik helemaal tot rust door de volledige focus op mijn techniek en let totaal niet op de omgeving van de duik. Door een goede techniek blijf je langer onder water en kan je inderdaad ook dieper komen. Dat zit dus voor het overgrote deel in hoe goed je jezelf kunt ontspannen terwijl je onder water je adem inhoud. Je begrijpt dat ik dus beide activiteiten met plezier doe voor verschillende redenen. Als ik moet kiezen geeft de doorslag dat vrijduiken een uitdaging is waardoor ik echt tot rust kom. Met een jong gezin en mijn drukke bestaan heb ik daar regelmatig behoefte aan. 

Je bent gek op het Caribische deel van Nederland. Wat is je favoriete duiksite, waarom?

Wrakduiken en grootte dieren blijven me boeien. Leuk is dat men zelden aan Aruba denkt. Ik heb het boek ‘Aruba Ariba’ over dat eiland geschreven waardoor ik me extra heb verdiept in de A van de ABC eilanden. Het duiken daar lijkt soms wel een beetje een verborgen geheim. Zeker duikers met gemengde interesses moeten Aruba niet vergeten. Ik ben inmiddels erg verwend qua duikplekken in de wereld, maar je kan me nog altijd wakker maken voor duiksites zoals: De oostkust op Bonaire, Westpunt of Cas Abao beach en de Superior Producer op Curaçao.  Ook de Windjammer en Hilma Hooker op Bonaire voor zowel scuba als vrijduiken. Alhoewel de wrakken die ik noem wel nogal advanced zijn voor vrijduiken. Begin daar nooit aan zonder lokale gids die de omstandigheden kent en een perfecte logistiek kan organiseren.

Je hebt twee kinderen, duiken zij ook?

Ze zijn allebei geboren en opgegroeid in het water en ook altijd rond het duiken op Bonaire. Maar voor dat duikbrevet hebben ze meer voor moeten werken dan menigeen. Bijvoorbeeld voor ons zoontje had ik het Junior-openwater brevet al enige tijd in het handschoenenkastje van de pick-up liggen. Na wat zijn laatste duik had moeten zijn voelde het gewoon nog niet goed. Ook omdat ik het idee had dat hij zich wilde bewijzen naar zijn vader. Dat heeft het certificeren vertraagd. We hadden alle tijd en dan moet je die ook gebruiken. Toen we vaker waren gaan fun-duiken ging dat gevoel weg bij mij en had hij het uiteindelijk dik verdient. Schitterend zoals een jong kind verast en betoverd wordt door enkel al het onder water ademen. Inmiddels zijn ze beide gebrevetteerd in zowel Scuba als vrijduiken en gek op de sport. Ik ben dankbaar en vind het erg speciaal dat ik beide heb mogen leren duiken. Prachtige herinneringen.

Je werkt voor een bekend Italiaans duikmerk, je wilde hiermee de duikindustrie van binnenuit verbeteren. Is de duikindustrie op de goede weg? 

Aan de materiaalkant betreft absoluut. We investeren doorlopend in nieuwe technologie die allemaal mooie nieuwe mogelijkheden geeft. Hoe we met de jaren steeds verder zijn gaan verduurzamen is prachtig om te zien. Wat beter moet is de toegankelijkheid van de duikindustrie voor verjonging. Dat lijkt men overal wel te willen, maar als puntje bij paaltje komt luistert de oudere garde niet altijd even goed naar de wensen en behoeftes van de nieuwe generatie. Als ik bijvoorbeeld hoor hoe men wel eens de nieuwe Apple watch afgekraakt om zijn gebrekkige duikcomputerfunctie dan sla je wat mij betreft de plank mis. We hebben de omarming van de sport nodig door dergelijke bedrijven om jonge prospect-duikers te beïnvloeden. Vraag al die smartwatch bezitters om de sprong in het diepe te wagen, ze hebben immers al een duikcomputer in bezit. Dat deze niet voldoet bij interessantere avonturen, die dan nog niet van toepassing zijn, is dan nog geen belemmering. Ikzelf ben blij met elk initiatief dat de duiksport omarmd.

Je weet veel over duikmateriaal. Welke valkuilen zijn er bij de aanschaf van een duikuitrusting? 

Een valkuil voor met name minder ervaren duikers is aanschaf van materiaal via internet. Het is geweldig dat de consument veel meer prijsbewust is geworden dankzij internet. Hierdoor worden er logischerwijs veel producten, maar ook aanbieders op basis van met name prijzen vergeleken. Met een pak wasmiddel of een laptop is dat meestal prima. Maar bij het meeste duikmateriaal komen belangrijke zaken, zoals een persoonlijk aankoopadvies en pasvorm in het geding. De maattabellen en reviews online zijn eenvoudigweg niet altijd even objectief. Begrijp me niet verkeerd, ik geniet van het internet en koop zelf ook veel online. Maar als een product tegenvalt en geen goede ervaring levert is die teleurstellingen vaak gestart doordat het inkoopproces vaak ‘hands-on’ en met een kopje koffie zou moeten verlopen. 

Ik ben vooral een vakantieduiker, kan ik niet beter huren ter plaatse?

Daar heb ik geen eenduidig antwoord op. Bij veel duikhotels wordt het verhuurmateriaal als een kostenpost gezien. Daar wordt het geld verdiend met de verhuur van de hotelkamer. Dan is de kwaliteit of de staat van het verhuurmateriaal wel eens niet wat je zou moeten willen. ‘All inclusive’ locaties zou ik in het bijzonder extra onder de loep nemen. Een op zichzelf staande duikschool heeft rental als onderdeel van hen ‘corebusiness’ Daar zit je meestal wel snor met keuze aan maten en onderhoud van huurmateriaal. Verder ligt het aan je budget. Als je het geld kan missen zou ik altijd adviseren om fijne spullen in een winkel aan te laten aanpassen. Omdat je zekerheid hebt op een goede pasvorm en ervaring. Dan vergeet ik gemakshalve even dat je van je eigen spullen precies weet wat er mee gebeurd is. 

En check samen gewoon een extra tas in als je vliegt. Die 5 tientjes vallen best mee op het totaalbudget van je vakantie en het geeft erg veel rust en een betere sfeer bij het in en uitpakken.

Je verzorgt een lezing op Duikvaker zaterdag en zondag om 16:00 uur op stage 2, daarbij wil je een aantal mythes over duikmateriaal ontmaskeren. Kun je een tipje van de sluier oplichten? 

Veel producten worden bedacht en geproduceerd om de duikervaring gemakkelijker te maken. Van enkelgewichten tot en met supersnorkels die de beste snorkelervaring beloven. Terwijl door meer tijd in het water door te brengen veel van die producten helemaal niet nodig zijn. Soms is het echt beter voor die goede ervaring om dat geld in het opdoen van ervaring te stoppen dan in spullen om die ervaring te compenseren.