Tekst: Rene Lipmann, Foto’s: Joost van Ufelen en Klaudie Bartelink

In 2024 lanceren Klaudie Bartelink en Peter van Rodijnen een unieke film over het grootste natuurgebied van Nederland. Gedreven door een grenzeloze passie voor duiken en de natuur, want mooie natuur hoeft niet altijd exotisch en ver weg te zijn. Op zaterdag en zondag, 16:00 uur op stage 1, is Klaudie een van de gastsprekers op Duikvaker.

“In het jaar 2003 was ik in Maassluis, gereed om de haven te verlaten aan boord van het duikschip Blue Whale. Een opwindende sfeer hing in de lucht, want het was mijn eerste duikdag met Get Wet Maritiem. Aan boord waren duikers die kortgeleden iets buitengewoons hadden ontdekt: tientallen Baccarat kristallen glazen en karaffen tussen de ijzeren spanten van het wrak van de Kursk. Ooit bestemd voor de laatste tsaar van Rusland, Nicolaas II.

Het schip kwam in 1912 in de problemen tijdens een woeste storm. De ladinglijst vermeldde nog een kostbare schat aan boord, een 8 meter hoge granieten zuil met een bronzen adelaar, bestemd voor plaatsing op het slagveld van Borodino. In 1812 won Napoleon daar een veldslag waarbij 30.000 burgers het leven lieten, en deze adelaar was een symbolisch cadeau van de Fransen aan de Russen. Wij gooiden een dreganker uit naar het wrak van de Kursk en sprongen het donkergroene water in. Bij aankomst op de zeebodem bevond ik me in een mist van opgewerveld zand en modder. De duikers voor mij waren al begonnen met hun zoektocht naar het glaswerk, dat begraven lag onder het sediment. Het was geen gemakkelijke taak. De vastberadenheid van de duikers was bewonderenswaardig, maar ook gevaarlijk. Zelfs toen hun lucht bijna op was, gaven ze niet op. Dit was een moment waarop ik me realiseerde dat de Noordzee vol zit met geheimen, verhalen en passie. Mijn hart was verkocht aan dit avontuur. Vanaf dat moment dook ik vaak met hen mee.”

Duiken en filmen met een doel

In 2013, tien jaar na haar eerste duik in de Noordzee, richtten Klaudie en haar partner Ben Stiefelhagen Stichting Duik de Noordzee Schoon op. Hun missie was eenvoudig: de Noordzee schoon en veilig maken voor het onderwaterleven. Het team van toegewijde vrijwillige duikers ruimt tijdens elke expeditie gemiddeld 4.500 kilo aan verloren visnetten, lood en plastic van scheepswrakken op. Inmiddels zijn er 22 expedities gerealiseerd. Als bestuurslid (verantwoordelijk voor fondsenwerving) kon Klaudie een waardevolle bijdrage leveren aan de stichting en ze nam vaak deel aan de expedities om te filmen. Dankzij deze expedities kon ze meer dan 400 duiken maken op 150 verschillende locaties in de Noordzee.

Van onderwijskundige tot filmproducent

Na haar opleiding als onderwijskundige is Klaudie als cursusontwikkelaar betrokken geweest bij de productie van diverse educatieve multimediaproducten voor doelgroepen die moeite hadden met geschreven taal. Films speelden daarom een belangrijke rol. Als duiker en liefhebber van documentaires raakte ze ook geïnteresseerd in gebeurtenissen die zich onder water afspelen. Het maken van beelden en deze delen met anderen kan al betekenisvol zijn, maar de stap naar volledige productie voegt een nieuwe dimensie toe. Klaudie wist meteen waar haar eerste Noordzee-documentaire over zou moeten gaan. Alle wrakduikorganisaties in IJmuiden en Scheveningen organiseren regelmatig duikdagen naar de wrakken van drie imposante Engelse kruisers: de Aboukir, Hogue en Cressy, die dichtbij liggen. Het idee om haar mededuikers en andere betrokkenen een boeiend verhaal te bieden over de geschiedenis van deze schipbreuk maakt het duiken op deze wrakken interessanter. In eerste instantie vond Klaudie slechts enkele feitelijke gegevens op internet. Maar haar onderzoek kreeg diepgang toen ze in contact kwam met Henk van der Linden, de auteur van het boek De drie massagraven voor de Nederlandse kust. Hierdoor ontdekte ze dat deze Engelse kruisers, bemand met 2297 reservisten en jonge zeecadetten, onbeschermd voor de kust van Scheveningen voeren, waar ze werden verrast door een nieuw, vrijwel onbekend en vernietigend wapen: de Duitse U-boot. Deze ramp vond plaats slechts zeven weken na het begin van de Eerste Wereldoorlog en bleek een van de grootste scheepsrampen in de wereldgeschiedenis te zijn, die desondanks bijna volledig in de vergetelheid was geraakt.

De documentaire genaamd The Live Bait Squadron werd op dvd snel verspreid in Engeland, dankzij de Live Bait Squadron Society die Henk had opgericht, en tal van herdenkingsceremonies werden georganiseerd in binnen- en buitenland ter gelegenheid van de 100ste herdenking van de Eerste Wereldoorlog.

Van hobby naar werk

Samen met haar compagnon Peter van Rodijnen heeft Klaudie acht jaar geleden Dutch Maritime Productions opgericht. Ze behaalden de benodigde beroepsduikcertificaten en maakten het tot hun missie om de onderwaterwereld in beeld te brengen. “We wilden meewerken aan verhalen die zich onder water afspelen. Ons eerste grote project omvatte de reis van de stekelbaars voor de film ‘Holland, natuur in de delta,’ gevolgd door ‘De Wilde Stad’ over Amsterdamse natuur met verhalen over rivierkreeftjes, ratten en de ‘city swim’, en ‘Silence of the Tides’, een cinematografische poëtische film over de Wadden.” Het tweetal filmden voor tv-programma’s en commercials en produceerden korte films voor natuurorganisaties. Ook verkochten ze gebruiksrechten van archiefbeelden en lanceerden de beeldbank Onderwaterbeelden.nl.

De Wilde Noordzee: een nieuw avontuur

In 2018 besloten Peter en Klaudie de lat nog hoger te leggen en benaderden de Evangelische Omroep met het pitchplan De Wilde Noordzee. Het doel was om de schoonheid en diversiteit van de Noordzee te laten zien, in tegenstelling tot het grijze en troebele imago dat veel mensen ervan hebben. Samen met Jan Kooyman (zelfstandig ervaren tv-regisseur) en Ignas van Schaick en Mark Verkerk van EMS FILMS geven ze vorm aan de verhalen. De Wilde Noordzee vertelt de indrukwekkende verhalen van zalmen die in de wateren van Denemarken migreren, tot de ontzagwekkende reuzenhaaien die zich in Schotse wateren bevinden. De makers nemen de kijkers mee in het avontuur van zeekoeten die jagen op zandspieringen en laten hen de uitgestrekte velden van zeewier ontdekken. De Wilde Noordzee laat de kijkers een nieuwe kant van de zee zien, een wereld vol verbazingwekkende schoonheid en diversiteit. Klaudie is ervan overtuigd dat dit project de perceptie van de Noordzee drastisch zal veranderen en mensen zal inspireren om deze unieke natuurlijke schat te waarderen en zelfs te koesteren.

In de film neemt Peter het publiek mee naar een onbekende wereld. De film bevat niet alleen prachtige natuurbeelden onder water, maar ook verhalen van zeevogels in hun natuurlijke omgeving. Enkele inspirerende natuurherstelprojecten zijn in beeld gebracht, waar toegewijde onderzoekers aan werken om de balans in dit ecosysteem te herstellen. De vogels en het werk van de onderzoekers heeft Peter gerealiseerd in samenwerking met de getalenteerde cameraregisseur Dick Harrewijn. Daarnaast zijn er camera-assistenten, editors, stagiaires, een componist, een distributeur, een sounddesigner en nog veel mensen betrokken bij het mediaproject. Samen streven ze ernaar om de Noordzee te visualiseren en aan het grote publiek te onthullen, waarmee de waardering groeit voor de unieke schoonheid van de Noordzee. Onderwaterfotograaf Joost van Uffelen gaat regelmatig mee met de buitenlandreizen en zijn foto’s worden gebruikt voor de promotie van het project. Peter, Joost en Klaudie zijn bezig met het maken van een boek bij de film. Dit boek is vanaf september 2024 verkrijgbaar. 

Voor Peter en Klaudie is dit jaar buitengewoon speciaal. De film, De Wilde Noordzee, natuur die zich niet laat temmen, gaat in première. De première zal plaatsvinden op 7 september 2024 bij het Film by the Sea festival in Vlissingen, waarna de film enkele dagen later in bioscopen in heel Nederland wordt vertoond. Begin 2025 wordt de vierdelige tv-serie uitgezonden door de EO.

Onze samenwerking en toewijding

“Het filmen onder water is voor ons een ware droom die we koesteren, maar eerlijk gezegd is het in Nederland bijzonder lastig om hiermee de kost te verdienen, vooral als je dit met z‘n tweeën wilt doen. Peter is de drijvende kracht in het veld. Zijn gave en doorzettingsvermogen zijn bewonderenswaardig. Hij is bereid om dagen en zelfs nachten achter elkaar door te brengen, vaak in zijn eentje, om naar Zeeland te reizen of zelfs naar het buitenland. Allemaal om de scenes voor De Wilde Noordzee onder water te verwezenlijken. Alleen al voor de oorkwallen-scene heeft Peter 37 duiken gemaakt.” “Mijn sterke punten liggen elders. Ik heb voor De Wilde Noordzee, de rol van producent op me genomen. Ik hou me meer bezig met en de organisatie van het project. Ik ben ook verantwoordelijk voor het zoeken naar de financiële middelen die nodig zijn voor de realisatie. Het is geen geheim dat dit geen eenvoudige taak is in Nederland en zelfs niet internationaal, maar het is van vitaal belang als we onze ambitie willen verwezenlijken: het creëren van een professionele productie van de hoogst mogelijke kwaliteit. Ik word goed geholpen door Ignas van Schaick die veel ervaring heeft als filmproducent dankzij succesvolle films als De Nieuwe Wildernis en de bioscoopfilm die daarna volgden.”

“Deze taakverdeling tussen Peter en mij stelt ons in staat om als bedrijf grotere en ambitieuzere projecten te realiseren. Samen vullen we elkaar goed aan en zetten we ons in voor het delen van de schoonheid van de Noordzee met de wereld. We zijn vastbesloten om dit buitengewone project te verwezenlijken en onze passie voor de zee met anderen te delen.”

Een gedurfde en gevaarlijke onderneming

Peter en Klaudie zetten zich al vijf jaar lang vol passie en toewijding in voor dit project, dat aanzienlijke risico‘s met zich meebrengt. Het is opmerkelijk dat zelfs de wereldberoemde BBC, die internationaal wordt erkend als de top in natuurfilmproducties, deze uitdaging nog niet is aangegaan. Het onder water filmen in Zeeland en de Noordzee, van Bergen in de Noorwegen tot Calais in Frankrijk, is verre van eenvoudig. De zee is vaak troebel, met slechts enkele meters zicht. Bovendien staat de Noordzee, met name in het zuiden, bekend om zijn harde stromingen, die gevaarlijk kunnen zijn voor het team. Daarbij komt dat de Noordzee een van de drukst bevaren zeeën ter wereld is, wat de uitvoering van het project voor het team nog complexer maakt.

Ondanks deze uitdagingen zetten Peter en Klaudie zich onvermoeibaar in om dit project tot een succes te maken. Hun vastberadenheid en toewijding zijn bewonderenswaardig en weerspiegelen hun diepe liefde voor de zee en hun wens om haar schoonheid met de wereld te delen. Je moet als maker een lange adem hebben en blijven geloven in de missie. En natuurlijk heel veel duiken maken van Noorwegen tot in België. Peter heeft voor deze productie ongeveer 1000 duiken gemaakt.

Help ons de Noordzee zichtbaar te maken

Om het project te ondersteunen, kun je deelnemen aan onze crowdfundingsactie. Elke bijdrage is welkom en draagt bij aan het verwezenlijken van onze missie. Voor meer informatie over De Wilde Noordzee, kun je terecht op de website: www.dewildenoordzee.nl.