Interview sprekers Duikvaker 2025
Het Romeinse wrak van Albenga

Een Romeins wrak van 2000 jaar oud met meer dan 10.000 amfora’s aan boord. Amateurduiker Carl van Dijk had het geluk dat hij bij het laatste archeologisch onderzoek aan dit scheepswrak mocht mee duiken. Op Duikvaker laat hij filmbeelden zie van zijn spectaculaire duik!
Wanneer ik jouw naam plus archeologie en wrakken google is het aantal zoekresultaten oneindig. Waar komt jouw enorme interesse voor scheepswrakken vandaan?
Duiken zijn is voor mij altijd een prachtige beleving. Ik kan echt genieten van al het moois onder water. Een scheepswrak voegt nog een extra dimensie toe. Een wrak is niet alleen een oase van leven, het is een verhaal op zich. Wat voor schip is het geweest? Wanneer en waarom is het gezonken en wat is er te vinden om de historie te herleiden. Een scheepswrak is een tijdscapsule met een verhaal, al dan niet bekend.

Je duikt vooral in de Noordzee en in de Waddenzee. Hoe komt het dat rondom Texel zoveel scheepswrakken liggen?
Ik ben lid van Duikclub Texel en duik in de Waddenzee voornamelijk op houten scheepswrakken. Deze zijn veelal tijdens stormen in de 17e, 18e en 19e eeuw vergaan.
De schepen werden destijds bij Texel bevoorraad en lagen op gunstige wind te wachten om uit te kunnen varen naar de Oost, de West, naar Scandinavië of de Middellandse Zee.
Bij terugkeer van de reis, werden de schepen bij Texel ook weer gelost.

Hoe worden deze wrakken ontdekt?
De meeste houten wrakken zijn in de loop der jaren bedekt met zand. Soms spoelen er delen vrij. Als wij geluk hebben blijft een vissersboot er met een net aan vast zitten en krijgen wij een melding. Dat noemen we een haker. In 2001 betekende een kist met kapmessen in de netten van een Texelse garnalenvisser het begin van het onderzoek naar het Schervenwrak.
Een andere haker in 2010 was het beroemde Palmhoutwrak met De Jurk.
Welke ontdekte schepen spreken tot de verbeelding?
Er zijn heel veel scheepswrakken die tot de verbeelding spreken. Het Schervenwrak was er één van. Alle vondsten wezen op een 19e-eeuws wrak, terwijl de professionals het dateerden op een rond 1910 gezonken schip. Het Palmhoutwrak houdt nog velen bezig. De echte naam is ondanks de vele gevonden voorwerpen en archiefonderzoek tot nu toe niet bekend. Met duikers van duikschip de Lamlash werd de Duitse onderzeeboot U31 ontdekt en geïdentificeerd. Stichting Onderzoek Maritieme Vermisten (OMV) doet onderzoek naar vermiste vissersschepen. Ook de identificatie van een vliegtuigwrak uit WW2 gaf veel voldoening.

Sportduikers zijn er in een alle soorten en maten… val je onder de schatgravers of blijf je overal vanaf?
Menigeen zal mij schatduiker noemen. Losliggende dingetjes, die anders zouden wegspoelen, neem ik mee. Een scheepswrak is een tijdscapsule. Meenemen kan maar één keer. Wegspoelen kan ook maar één keer en dan kan het helaas niet meer gedocumenteerd en bestudeerd worden. De Wadden- en Noordzee zijn vrij onstuimige duikstekken. Vaak heb ik een GoPro actiecamera mee om de duik, mits het zicht redelijk is, vast te leggen. Ook zonder vondsten geniet ik van een wrakduik. Wat de schatten betreft: een scherf kan al een schat aan informatie opleveren. De grootste schat die door Duikclub Texel is gevonden betreft natuurlijk De Jurk. Een unieke archeologische vondst uit het Palmhoutwrak, die zeker zou zijn weggespoeld als ze niet was opgedoken.
Je duikt niet alleen op deze historische schepen, maar doet onderzoek en publiceert er ook boeken over. Hoe haal je deze historie boven water?
Er ligt een onbekend scheepswrak waar je meer van wilt weten. Je begint met uit te zoeken wanneer het gezonken is, waarbij vondsten cruciaal zijn. Uiteindelijk is het doel om achter de scheepsnaam en het verhaal te komen. Dit lukt vaker niet dan wel, maar het blijft een uitdaging.

Al die mooie en bijzondere ontdekkingen, is er eigenlijk een plek waar ik iets kan bekijken?
Heel veel vondsten die door Texelse duikers zijn gedaan zijn te zien in Kaap Skil, een maritiem museum in Oudeschild op Texel. Helaas zijn de houten wrakken of wrakdelen meestal na verloop van tijd weer verspoeld of opgepeuzeld door de paalworm voordat het verhaal compleet is.
De wrakken rondom Texel zijn niet van bepaalt van gisteren, maar je dook ook op een 2000 jaar oud Romeins scheepswrak. Vertel eens!
Onderwaterarcheologie is een relatief jonge wetenschap. Het begon in de jaren 50 van de vorige eeuw met drie wrakken uit de oudheid in de Middellandse Zee. Jacques-Yves Cousteau onderzocht een Romeins schip bij Marseille in Frankrijk. George F. Bass deed dat op een wrak bij Kaap Gelidonya in Turkije en Nino Lamboglia bij Albenga in Italië.
Deze drie wrakken uit de tijd van de Romeinen lagen vol met amfora’s. Er werd voor het eerst gefotografeerd en ingemeten in plaats van alleen de amfora’s te bergen. Ook was er voor het eerst aandacht voor de samenhang, het schip zelf en het verhaal erachter.

Op zo’n oud scheepswrak valt vast niet meer veel te zien?
Van het schip zelf is weinig meer te zien. Toen het Romeinse wrak bij Albenga werd ontdekt was het een twee meter hoge heuvel op de zeebodem van 12 bij 33 meter, die uit aardewerk vazen bestond, amfora’s. Er werd toen geschat dat er zo’n 2.000 moesten liggen! Hiervan zijn er zo’n 200 geborgen met behulp van helmduikers en grijpers. In 1957 werd opnieuw onderzoek gedaan. De schade aan de wraklocatie bleek gelukkig mee te vallen. In de jaren 80 bleek dat de heuvel was afgevlakt en werd het aantal amfora’s opnieuw beoordeeld. Recent is er weer onderzoek gedaan, waarbij amfora’s door duikers zijn uitgegraven tot dat de houten scheepsbodem kon worden onderzocht. Het aantal werd later bijgesteld tot zo’n 10.000 amfora’s.
Meer dan 10.000 amforen?! Dat klinkt als een vrachtschip! Dat moet je voor jou zo’n beetje de duikhemel zijn? Kan ik er ook op duiken?
Inderdaad een grote lading! Merendeel van het type Dressel 1, bedoeld voor wijn. De heuvel uit de vorige eeuw is afgevlakt en de meestal gebroken amfora’s liggen nu flink over de bodem verspreid. Jarenlang was het wrak een no go area, maar sinds kort zijn er een aantal dagen per jaar dat de wraklocatie is opengesteld voor sportduikers. Uiteraard moet je gekwalificeerd zijn om naar 40 meter diepte te duiken en de duik is onder begeleiding.
Het wrak is vast uitgebreid onderzocht na zijn ontdekking?
Hoewel het wrak van Albenga al bij vissers bekend was, werd er pas begin jaren 50 onderzoek verricht. Costeau gebruikte bij zijn onderzoek naar het Romeinse vrachtschip bij Marseille scuba duikers. Bij het eerste onderzoek van het wrak bij Albenga werd nog gebruik gemaakt van helmduikers en het Kuifjepak. Het wrak werd al wel zo goed mogelijk ingemeten en er werd een foto mozaïek gemaakt. Tevens werden er amfora’s en andere artefacten geborgen om een museum mee te kunnen vullen. Na dit initiële wetenschappelijke onderzoek met helmduikers, volgden nog een aantal aanvullende studies, waarbij wel met flessen en perslucht gedoken werd. Bij het laatste onderzoek had ik het geluk dat ik mee mocht duiken. Geen scherven meegenomen, maar wel genoten en gefilmd.

Wat kunnen we leren van dit soort scheepswrakken?
Bij dit Romeinse scheepswrak is de onderwaterarcheologie min of meer begonnen.
Een van de eerste opmerkelijke ontdekkingen was, dat de wijn- amfora’s ook voor andere zaken gebruikt werden. Aan de hand van vondsten kunnen handelsroutes uit de oudheid gereconstrueerd worden en krijgt men beter inzicht in wat waarheen verscheept werd.
Ook scheepsbouw en de evolutie hiervan is van belang
Je presentatie op Duikvaker gaat over het dit bijzondere scheepswrak van Albenga. Wat kan ik als bezoeker verwachten?
Op Duikvaker geef ik een korte inleiding en vertel een en ander over de Romeinse scheepvaart, amfora’s en het onderzoek dat in 70 jaar is gedaan. Van helmduikers tot recent onderzoek waar ook vrijwilligers aan hebben deelgenomen. Ik sluit af met een filmverslag van een spectaculaire duik op het Romeinse wrak van Albenga.
Carl van Dijk, gastspreker Duikvaker 1 en 2 februari 2025
Stage 2, 12:00 uur, het Romeinse wrak van Albenga

Carl van Dijk
Carl van Dijk is een gepassioneerd duiker met een bijzondere liefde voor scheepswrakken en onderwaterarcheologie. Zijn avonturen brengen hem vaak naar de Waddenzee en Noordzee, waar hij historische wrakken onderzoekt en verhalen boven water haalt. Van houten schepen uit de 17e eeuw tot moderne vondsten zoals het Palmhoutwrak, Carl ziet elk wrak als een tijdscapsule die waardevolle geheimen onthult.
Zijn expertise en betrokkenheid bij bijzondere projecten, zoals de ontdekking van de Duitse onderzeeboot U31, hebben hem een gevestigde naam in de wereld van onderwateronderzoek gemaakt. Een hoogtepunt in zijn carrière was zijn deelname aan het laatste archeologische onderzoek van het Romeinse wrak bij Albenga. Hier beleefde hij een unieke duikervaring tussen duizenden amfora’s, waarvan hij indrukwekkende filmbeelden maakte.
Tijdens Duikvaker 2025 deelt Carl zijn kennis en passie in een inspirerende presentatie over het 2000 jaar oude scheepswrak van Albenga. Mis het niet!
Deel dit bericht: