Interview sprekers Duikvaker 2025
Het perfecte plaatje onder water

Tekst: René Lipmann Foto’s: Jantina Scheltema
Hoe beïnvloeden diafragma, sluitertijd en ISO je onderwaterfoto? Welk onderdeel moet je aanpassen om de juiste belichting te krijgen? Help! Hoe houd je het licht onder controle?
Jantina Scheltema vertelt je daar tijdens haar presentatie op Duikvaker over onderwaterfotografie alles over!
Je bent van beroep fotograaf, voor wat fotografie kan ik je boeken?
Je kunt bij mij terecht voor trouwreportages, familiefoto’s en reportages op locatie. Heel veelzijdig, altijd spontaan en op een ontspannen wijze. Daarnaast geef ik foto cursussen, zowel boven water als onder water.

Wanneer is de liefde voor water ontstaan?
Ik ben nooit een fanatieke watersporter geweest, alhoewel ik wel graag met vrienden mee ging om te fotograferen terwijl zij aan het surfen waren. Natuurlijk geniet ik van het uitzicht op water, en onze vakanties zijn altijd op plekken waar zowel bergen als zee te vinden zijn.
Mijn liefde voor duiken begon pas toen we besloten om naar Australië te gaan. Want ja, als je naar Australië reist, wil je toch het Great Barrier Reef zien! Ik wilde vooral de vissen zien en met mijn eigen ogen ervaren hoe dat beroemde rif eruitzag. Als je me toen had verteld dat ik nu technische duiken zou doen, had ik je nooit geloofd.
Je had je duikbrevet al op zak?
Ja! We besloten om ons openwaterbrevet alvast in Nederland te halen, zodat we geen kostbare vakantiedagen hoefden te besteden aan een duikcursus daar. Achteraf bleek dat een gouden zet, want ik kreeg al snel last van mijn oren en had daardoor wat extra tijd nodig om mijn brevet te halen. Duiken in koud water met weinig zicht was ook uitdagender, waardoor we het in warm water met goed zicht veel makkelijker vonden. In het begin vond ik 7 à 8 meter diep meer dan genoeg en raakte ik al snel nerveus als ik dieper dan 10 meter moest. Ik wilde alleen maar kleurrijke vissen zien en had helemaal geen interesse in ingewikkeldere duiken.

Ging je camera direct mee onder water?
De camera ging al snel mee onder water, eerst een GoPro op een tray met twee videolampjes. Omdat ik toen nog niet zo goed kon duiken, was het niet direct een groot succes. Zodra ik een foto wilde maken, verloor ik mijn buoyancy. Omdat ik écht mooie foto’s wilde maken, heb ik daarom veel aandacht besteed aan mijn buoyancy en trim. Heel precies manoeuvreren en achteruit zwemmen. Al die training heeft een enorm effect gehad op mijn fotografie, ook al heeft het eigenlijk niets met fotograferen zelf te maken.
Met je ervaring van boven water maakte je zeker direct een flitsende start? Alle foto’s altijd goed belicht en scherp?
Ik was al fotograaf, maar nog geen duiker. Fotograferen kon ik, maar duiken moest ik nog leren. En dat was behoorlijk frustrerend. Omdat ik mijn buoyancy en trim nog niet onder controle had, kon ik niet de foto’s maken die ik voor ogen had. Ik was vooral bezig met het duiken zelf, waardoor ik me niet voldoende kon concentreren op het fotograferen.
Toen ik eenmaal controle kreeg onder water, werd het duiken én fotograferen een stuk leuker! Ik maakte geen stofwolken meer en hoefde niet bang te zijn om ergens tegenaan te zwemmen en iets te beschadigen. Zodra ik goed stil kon hangen, kon ik mijn composities ook veel nauwkeuriger bepalen. Zo ontdekte ik dat je voor goede foto’s niet alleen fotografieskills nodig hebt, maar ook duikskills!

Je verzorgt een onderwaterfotografie cursus. Waar lopen startende vooral fotografen tegen aan?
Om goede foto’s te maken, is het belangrijk om precies te weten hoe je camera werkt. Hoe beïnvloeden diafragma, sluitertijd en ISO je foto? Welk onderdeel moet je aanpassen om de juiste belichting te krijgen? Zelfs als je met een automatische camera, zoals de Olympus TG6, duikt, is het handig om te begrijpen wat je camera precies doet. Zo weet je hoe je een te donkere of bewogen foto kunt corrigeren. Een ander uitdagend aspect van onderwaterfotografie is de externe belichting, zoals het gebruik van een flitser of videolicht. Iedereen leert tijdens de openwatercursus dat kleuren afnemen naarmate je dieper duikt, maar hoe licht zich verder onder water gedraagt, is minder bekend.
Wat leer je tijdens deze cursus?
In deze cursus leer je hoe je je camera handmatig kunt instellen. Je ontdekt welk effect het aanpassen van diafragma of sluitertijd heeft en wat er gebeurt als je de ISO verandert. Door je camera goed te leren kennen, hoef je onderwater minder na te denken over wat je moet aanpassen voor de juiste belichting. Zodra je deze drie belangrijkste elementen van fotografie apart kunt inzetten en begrijpt hoe ze samenwerken met licht, gaat je fotografie echt veranderen. Je krijgt dan ook meer inzicht in het toevoegen van (extern) licht.
Waar duik je zelf graag?
We reizen graag en vaak, en hebben daardoor al op veel geweldige duiklocaties gedoken. Sinds we de opleiding tot grotduiker hebben afgerond, zijn daar heel wat nieuwe favorieten bijgekomen. Zo doken we afgelopen vakantie in Noorwegen, op een wrak uit de Tweede Wereldoorlog, in getijdenstromingen en in de grotten van Plura. In Zweden hebben we gedoken in een ondergelopen mijn. Het koude water trekt ons juist aan; het is zo verrassend! Terwijl je boven water uitkijkt op een donkere fjord, duik je onderwater langs een kleurrijke muur vol anemonen en dodemansduim. Ook de rotsformaties en het licht in de gangen van de grot in Plura en de mijn in Zweden zijn geweldig. Het zijn prachtige, verrassende én uitdagende fotolocaties!

Brrrr. Koud water?! En dan ook nog in een mijn. Geen last van claustrofobie? Dan laat je je camera vast op de hotelkamer?
Nee, beide niet! De camera gaat mee. Dat is juist mijn doel: tijdens die koude, uitdagende duiken mooie foto’s maken. Samen met mijn buddy zorg ik dat we de lichten goed plaatsen om te laten zien hoe prachtig het onderwater is. In uitdagende duiksituaties is het juist interessant om een goed duikplan te maken en het maximale uit onze tijd onder water te halen. Toen wij onze grotduikopleiding deden, heb ik onze instructeur daar extra naar gevraagd: hoe duik ik zo veilig mogelijk in overhead-situaties mét camera? Hoe houd ik mijn focus op de veiligheid?
Bij zo’n duik moet je natuurlijk goed letten op alle veiligheidsaspecten, want het koude water beïnvloedt ook je alertheid. Je moet geconcentreerd blijven op de duik, je buddy, je luchtvoorraad en de weg terug naar de oppervlakte. Daarnaast komt nog het fotograferen, en wanneer je trager begint te denken door de kou, is dat geen goede combinatie. Gelukkig kunnen we na de duik lekker opwarmen in onze zelf omgebouwde camper. Waar de chocolademelk zo warm is en we comfortabel voor het kacheltje zitten.
Wat een eigen gebouwde camper? Ben je zo handig met een zaag en hamer?
We zijn vooral samen heel handig; we zijn echt een team. Samen plannen maken en bedenken hoe we het willen hebben. Ik kan een zaag en hamer wel vasthouden, maar mijn partner en buddy moet me toch vertellen wat ik ermee moet doen, want zó handig ben ik nou ook weer niet, haha!
Omdat we op campings en duikstekken zoveel vragen kregen over onze camper, heb ik er een boek over geschreven. Ik gun iedereen zo’n campertje, het is heerlijk om je eigen huisje altijd bij je te hebben. De duikspullen liggen altijd achterin, en we kunnen de duiklampen en camperapparatuur altijd opladen. Het enige wat we soms missen, is een mobiele compressor. Dan zouden we écht altijd en overal kunnen duiken!

Kom je ook wel buiten Europa om te duiken?
Absoluut! Nadat we hebben leren duiken, bezochten we Australië, Nieuw-Zeeland, Gozo, IJsland, Bonaire, Mexico en de Filipijnen. We reizen graag met onze camper, maar sommige bestemmingen bereik je nu eenmaal gemakkelijker met het vliegtuig.
Je hebt met een voshaai gedoken! Hoe was dat? Mooie foto’s?
Op het eilandje Malapascua in de Filipijnen kun je duiken met voshaaien. Daarvoor moet je wel vroeg uit de veren, want bij zonsopkomst komen ze vanuit de diepte omhoog. Je vaart eerst in het donker over zee, en terwijl de zon opkomt, maak je je klaar om te water te gaan. Alleen dat moment is al een prachtige ervaring!
Tijdens mijn tijd op Malapascua had ik helaas wat pech met het zicht, dus de foto’s zijn niet om over naar huis te schrijven. Maar het gevoel dat ik had toen ik die machtige dieren met hun elegante staarten uit de grijze diepte zag komen, is onvergetelijk. Echt een droomduik!

Waar zou je vandaag naar toe willen vliegen om te duiken?
Als ik NU op het vliegtuig zou mogen stappen dan vloog ik naar Bonaire. Ik ben daar twee keer geweest en ken er een aantal superlieve mensen die ik daar weer graag zou zien om samen mee te duiken en te genieten van het eilandleven.
Het is met recht een duikparadijs met alle verschillende duiklocaties waar je relatief gemakkelijk vanaf de kant in kunt lopen en een afwisselend onderwaterleven.
De keuze zou wel moeilijk gemaakt worden hoor, want ik zou óók heel graag weer naar Mexico gaan om de grotten daar verder te ontdekken. Toch is de kans het grootst dat we weer richting koud water rijden, in plaats van naar de warmte te vliegen. Er is ook zo veel moois en interessants te zien onder water!
Je bent een van de gastsprekers op Duikvaker. Wat kan ik als bezoeker verwachten op 1 en 2 februari?
Hoe houd je het licht onder controle? Hoe combineer je diafragma, sluitertijd en iso tot een perfect belichte foto? Ik ga in korte tijd zo veel mogelijk uitleggen over diafragma, sluitertijd en iso. Hoe je die dingen kunt combineren om zoveel mogelijk controle te krijgen over je belichting. De belichting van je onderwerp, maar óók de belichting van de achtergrond in je foto. Zo kun jij zelf bepalen of het water in de achtergrond van je foto blauw is of juist zwart.

Jantina Scheltema
Jantina Scheltema is een van de gastsprekers op Duikvaker 2025. Haar presentatie draait om een fascinerend en uitdagend onderwerp: onderwaterfotografie. Hoe houd je het licht onder controle in een omgeving waar dat allesbehalve vanzelfsprekend is? Hoe combineer je diafragma, sluitertijd en ISO om tot een perfect belichte foto te komen?
Jantina legt het uit: “In korte tijd geef ik zoveel mogelijk praktische uitleg over diafragma, sluitertijd en ISO. Hoe je deze instellingen kunt combineren om maximale controle over je belichting te krijgen. Niet alleen de belichting van je onderwerp, maar ook van de achtergrond in je foto. Zo kun je bijvoorbeeld zelf bepalen of het water in de achtergrond blauw is of juist zwart!”
Benieuwd naar meer over Jantina’s activiteiten en haar passie voor onderwaterfotografie? Bezoek haar website: www.waterpixels.nl.
Deel dit bericht: