Interview sprekers Duikvaker 2025
Expert Oceanen Nathalie Houtman

Een ontmoeting met twee blauwe vinvissen midden in de Atlantische oceaan zette het leven van Nathalie Houtman volledig op zijn kop. Vanaf dat moment wist ze het zeker; ik wil mijn leven in het teken zetten van het beschermen van walvissen en ander zeeleven. Ze is nu werkzaam bij het Wereld Natuur Fonds als oceaan-expert.
Is er een bepalend moment geweest waarop je besefte ik wil werken aan de bescherming van walvissen en andere zeedieren?
Ja, toen ik voor het eerst van mijn leven niet één, maar twee blauwe vinvissen zag vanaf de boeg van een whale watch schip in de Azoren. Het zien en ervaren van de allergrootste soort die ooit geleefd heeft, zag er zo krachtig en tegelijkertijd zo kwetsbaar uit. Ik vroeg me af wat ze al hadden meegemaakt op hun lange tocht. Het was magisch dat onze levens even kruiste daar midden in de Atlantische oceaan. Ik studeerde destijds bos- en natuurbescherming, maar vanaf dat moment wist ik zeker dat ik mijn leven in het teken wilde zetten van het beschermen van walvissen en ander zeeleven.
Ging je na deze magische ontmoeting direct aan de slag als Oceanenexpert bij het Wereld Natuur Fonds?
Nee, eerst wilde ik meer ervaring op doen en ben ik een seizoen bij een ‘whale watch’ bedrijf, CW Azores, gaan werken. De Azoren zijn uniek en adembenemend mooi, met een gematigd klimaat en ruige landschappen onder en boven water, vormgegeven door vulkanen, voedselrijke koude en warme zeestromingen en mensen. Er zijn maar weinig plekken op de wereld waar je zoveel diversiteit aan grote zeedieren vindt als daar. Na zo’n drie maanden had ik bijvoorbeeld 13 soorten walvisachtigen gezien. Elke dag was anders, verassend en een mooi avontuur. Hoewel ik een fantastische en onvergetelijke tijd heb gehad als gids, wilde ik meer betekenen. Een tastbaar verschil maken voor walvissen en oceanen. Ik besloot om Marine Mammal Science in St Andrews, Schotland te gaan studeren. In dat jaar heb ik enorm veel geleerd over zeezoogdieren, onderzoek en bescherming. Het hoogtepunt uit die tijd was een expeditie naar het Antarctisch Schiereiland waar we als groep studenten data verzamelde door zeedieren te tellen. Tot op de dag van vandaag ben ik dankbaar dat ik de kans heb gekregen om naar een van de meest afgelegen en indrukwekkende gebieden te reizen en ambassadeur te worden voor de poolregio’s. De meeste baleinwalvissen, zoals de blauwe vinvis, zijn namelijk afhankelijk van deze voedselrijke gebieden die nu in rap tempo veranderen door klimaatverandering en andere menselijke invloeden.

Uiteindelijk belandde je bij WWF. Wat staat er in jouw werk als oceaan-expert centraal?
Oceanen verbinden ons allemaal. Daarom richt ik me met mijn werk op de vermindering van menselijke impact op walvisachtigen en andere zeedieren op internationale schaal. Mijn werk is super divers van het beheren van contracten, tot woordvoering, meeschrijven aan financieringsaanvragen en advisering op inhoud. Samen met gedreven en kundige collega’s en experts wereldwijd bundelen we onze krachten en verbinden we lokale acties, met regionale samenwerking en internationale afspraken.
Wat is het Protecting Whales and Dolphins initiatief? Wat houdt het in?
Het is een natuurbeschermings-programma gestart vanuit WWF voor wereldwijde en regionale samenwerking van WWF-collega’s, (onderzoeks)partners en andere experts van over de hele wereld om effectieve walvisbescherming mogelijk te maken.
Hoe kunnen we walvisroutes en leefgebieden wereldwijd veiliger maken?
Walvissen kunnen zich in aantallen herstellen als we hen de ruimte geven om zich veilig te bewegen tussen hun voedsel- en voortplantingsgebieden. In noord-Noorwegen zag ik een moeder bultrug met haar kalfje. Het ontroerde me omdat deze moeder haar kalfje veilig de oceaan over heeft gebracht en het kalfje daar zou leren om zelfstandig te worden. Dit is steeds minder vanzelfsprekend. Daarom brengen we met Protecting Blue Corridors walvisroutes en belangrijke leefgebieden in kaart, samen met de opeenstapeling van menselijke hindernissen die ze tegenkomen zoals scheepvaart, visserij en energieontwikkeling, gekoppeld met oplossingen die beschikbaar zijn voor overheden, bedrijven en individuen.
Kun je een succesvolle actie noemen?
Actie is inderdaad van levensbelang. Als WWF kunnen we niet alle beschermings-maatregelen nemen die nodig zijn. Dat kan alleen door samenwerking. Overheden hebben bijvoorbeeld het mandaat om een beschermd gebied uit te roepen. Het Protecting Blue Corridors rapport is wereldwijd met veel enthousiasme ontvangen en we zien de eerste tastbare acties al voortvloeien. Zoals het langzamer varen van schepen in Chili, het vermijden van potvis leefgebied door schepen in Griekenland, het uitroepen van beschermde gebieden in sub-Antarctica en het opzetten van samenwerkingsverbanden in de Stille Oceaan bijvoorbeeld. Met dit soort rapporten willen we overheden, bedrijven en mensen de kennis en oplossingen geven om afspraken te maken en na te komen, zoals de bescherming van minstens dertig procent van de oceanen in 2030. Dit is een minimum vereiste om oceanen gezond te krijgen en te houden.

Werk je tegenwoordig vooral vanaf kantoor?
Ja dat klopt, het grootste deel van mijn werk gebeurt vanaf de laptop, maar af en toe ben ik nodig in het veld. Afgelopen zomer was extra bijzonder omdat ik toen het Dutch Caribbean programma van WWF-NL adviseerde en ondersteunde in onze doelen om samen kustgebieden meer veerkrachtiger te maken en walvissen en zeeschildpadden in de regio beter te beschermen. Zo heb ik samen met experts belangrijke leefgebieden voor walvissen in de regio voorgesteld en deelgenomen aan een walvisexpeditie met de Caribbean Cetacean Society rondom Aruba, bijgedragen aan beleidsbeïnvloeding van de overheid en nog veel meer.
Je werkte samen met jullie partnerorganisatie Sea Turtle Conservation Bonaire?
Sea Turtle Conservation Bonaire (STCB) doet lange-termijn-onderzoek naar groene-, karet- en dikkopschildpadden en hun leefgebied. Zelf ben ik bijvoorbeeld een paar keer met ze het veld in geweest om nesten te identificeren, te markeren en achtergebleven zeeschildpadjes op weg naar zee te helpen. Ook worden zeeschildpadden gemeten, gewogen en voorzien van een tag, zodat hun ontwikkeling een bepaalde periode gevolgd kan worden. Net als walvissen leggen zeeschildpadden enorme afstanden af tussen hun voedsel- en voortplantingsgebieden. Mede door bescherming en het werk van STCB is Bonaire een relatief veilige haven voor zeeschildpadden met beschermde stranden, koraalriffen, mangrove en zeegrasvelden, maar daarbuiten gelden geen of andere regels. Het werk van STCB en WWF draagt ook bij aan regionale en internationale samenwerking en actie. We zijn bijvoorbeeld ook bezig met het in kaart brengen van Blue Corridors voor zeeschildpadden.

Was er tijdens het veldwerk een bijzonder moment?
Het meest bijzondere moment voor mij was om in het water oog in oog te staan met een enorm karetschildpad-vrouwtje. Zij is een oude bekende van STCB. Ze zien haar om het jaar terugkomen naar hetzelfde plekje op Klein Bonaire om haar eieren te leggen. Ze komt hier al minstens 20 jaar om nesten te maken. In deze snel veranderende wereld waar zeeschildpadden steeds meer obstakels tegenkomen zoals boten, visnetten- en lijnen en hun leefgebieden zien verdwijnen, geeft het mij zoveel hoop dat we vrouwtjes zoals deze een veilige haven kunnen bieden om eieren te leggen op Bonaire. Op Bonaire is er ook door het werk van STCB veel aandacht voor zeeschildpaddenbescherming, maar dat is niet overal in haar leefgebied het geval.
Ben je dan het gelukkigst?
Het gelukkigst ben ik wanneer ik duik, zowel met perslucht als freediven. Ik ervaar zoveel vrijheid als ik helemaal in het moment ben en zeedieren kan observeren. Als je geluk hebt, maak je zelfs even contact. Afgelopen jaar heb ik samen met onderwaterfotografe Judith van de Griendt, freedive instructeur Diederik van den Berg en mariene bioloog Jeroen Hoekendijk met een speciale vergunning met walvisachtigen mogen zwemmen in de Azoren. Het was extra bijzonder voor mij omdat het met het whale watch bedrijf was waar ik 8 jaar geleden voor gewerkt heb en waar ik Judith heb leren kennen. Elke dag overtrof de andere, maar onze ontmoeting met een potviskalfje en een groep orka’s heeft met tot tranen van vreugde gebracht.

Wat vond je inspirerend aan je tijd op Bonaire?
Je zit heel dicht op de natuurbescherming en de mensen. Organisaties zoals Reef Renewal Foundationhelpen de koralen sterker en weerbaarder te maken. Zodat ze bedreigingen zoals klimaatverandering kunnen doorstaan en de tijd krijgen zich te kunnen aanpassen aan de veranderende omstandigheden. Ze kweken soorten die goed bestand zijn tegen al deze veranderingen. Elk jaar organiseert Reef Renewal Bonaire Reefiesta een feestje voor koralen waarbij duikers de koraalkwekerijen onder water schoonmaken. Zelf heb ik dit jaar ook meegedaan. Ik vond het hartstikke inspirerend en het gaf me veel voldoening. Als je zelfstandig dit koraalonderhoud wilt plegen, kan je de cursus volgen. Dan mag je zelfs ‘je eigen’ koraal uitplanten, waar ze verder kunnen groeien tot ze geslachtsrijp zijn en zich vervolgens kunnen beginnen voortplanten. Het is geweldig om zo ‘papa’ of ‘mama’ te worden en een waardevolle habitat te bieden aan Caribische rifvissen. Ik vind het mooi dat we als duikers op deze manier iets terug kunnen doen voor de oceanen die ons zoveel geven.
Mede met steun van WWF-NL hebben Nederlandse onderzoekers zee-egels geweekt en uitgezet in zee bij Saba en St. Eustatius. Vanwaar dit initiatief?
Gezonde koraalriffen kunnen niet bestaan zonder grazers en roofdieren. Het is een balans. We zien dat koraalriffen en het leven in zee steeds minder veerkrachtig worden door alle menselijke drukfactoren. Hierdoor kunnen zogenaamde tipping points bereikt worden. Een kantelpunt waarbij organismen niet de kans krijgen om zich aan te passen en koraalriffen bijvoorbeeld overgroeid raken door algen. Door herstel van grazers van de zee kunnen we vervolgens koralen een handje helpen om weerbaar te worden. Daarom steunt WWF ook (onderzoek naar) herstelprojecten zoals zee-egel, kroonslak en rifvissen.
Bultruggen, gestreepte dolfijnen en reuzenhaaien worden meer en meer voor de Nederlandse kust waargenomen. Ben je al eens wezen spotten?
Ja zeker! Ik ben uiteraard graag aan, op en in zee en zoek dan altijd naar wat er zich tussen de golven beweegt. Je hoeft niet naar het buitenland toe om bijzondere zeedieren te zien en te ervaren. Vaak kan dat vanaf de kant. Als het even lukt bezoek ik bijvoorbeeld graag Studio Bruinvis aan het Havenhoofd in Zierikzee. Door Stichting Rugvin kan je daar bruinvissen horen wanneer ze in de buurt zijn. Ook kan je, net als ik heb gedaan, met hen mee het water op tijdens hun walviscursussen. Ik kan er geen genoeg van krijgen om de kleinste walvis van de Noordzee te zien. Als je een camera hebt, kan je ook de foto’s van de rugvin van bruinvissen indienen via waarnemingen.nl. Zie rugvin.nl voor hoe je verder zou kunnen bijdragen.
Je bent gastspreker op Duikvaker. Wat kan ik van je presentatie verwachten?
Op zaterdag 1 februari vertel ik graag meer over de kansen en uitdagingen van de bescherming van walvisroutes aan de hand van mijn persoonlijke en werk voorbeelden van over de hele wereld.
Nathalie Houtman, Wereld Natuur Fonds, gastspreker Duikvaker 1 februari 2025
Stage 1, 11:00 uur, Over de kansen en uitdagingen van de bescherming van walvisroutes

Nathalie Houtman
In het werk van Nathalie als oceaan-expert bij WWF staat één doel centraal: de vermindering van menselijke impact op walvisachtigen en andere zeedieren. Via het internationale Protecting Whales and Dolphins initiatief zet Nathalie zich bijvoorbeeld in voor oplossingen tegen bedreigingen zoals onderwatergeluid en verstrikking in visnetten. Zo draagt ze via
WWF bij aan de bescherming van oceanen en alles wat daarin leeft. Ze vertelt je graag meer over haar (veld)werk in haar blogs op www.wwf.nl.
Deel dit bericht: